Antwerpen, 14 maart 2013 – Het Centrum voor Gezonde Scholen lanceerde begin 2011 de Gezonde Scholen-studie om het binnenklimaat van schoolgebouwen in de Benelux in kaart te brengen. Gedurende twee jaar werden schoolinstellingen uitgenodigd om deel te nemen aan het onderzoek. Deze studie laat schooldirecties en -gebruikers van 1.000 onderwijsinstellingen aan het woord over hun ervaringen met de leer- en leefkwaliteit in hun schoolgebouwen.
Het Centrum voor Gezonde Scholen voert continu onderzoek uit naar de kwaliteit van het leefklimaat in klaslokalen en schoolgebouwen in de Benelux. Via deze grootschalige studie inventariseert het kenniscentrum de – soms schrijnende – toestand van de scholen om zicht te krijgen op de omvang van de problematiek. Met de Gezonde Scholen-studie vraagt het Centrum voor Gezonde Scholen structurele aandacht voor de specifieke noden van schoolinstellingen en bijkomende investeringen om een goede schoolhuisvesting en een verantwoord binnenklimaat te waarborgen.
Het onderzoek peilt naar behoeften en knelpunten op het vlak van luchtkwaliteit, visueel comfort, thermisch comfort, akoestiek, ergonomie van schoolmeubilair, economisch energiegebruik en het binnenmilieu in het algemeen. 1 op 4 schoolgebruikers vindt het binnenmilieu in zijn of haar schoolgebouw ondermaats, terwijl ruim 80% de kwaliteit van het binnenklimaat als een absoluut aandachtspunt beschouwt.
De Gezonde Scholen-studie signaleert volgende problemen op het vlak van binnenmilieu:
1. In veel scholen laat het thermisch comfort te wensen over. De temperatuur is (te) weinig controleerbaar wat volgens 70% van de scholen leidt tot warmteoverlast in de zomer en volgens 40% tot te lage temperaturen in de winter. 1 op 3 scholen klaagt ook over vochtplekken en tocht. Een schooldirecteur zegt hierover: ‘De schoolgebouwen zijn over het algemeen niet meer in orde, zeker niet op het gebied van binnenklimaat. In de zomer is het te warm en in de winter blijft de verwarming dag en nacht op volle toeren draaien. Het is dan snikheet of te koud omdat de pompen uitvallen.’
2. Onvoldoende ventilatie leidt tot een verhoogd CO²-gehalte en slechte luchtkwaliteit. Maar liefst 43% van de scholen klaagt over een muffe en onaangename lucht in de klaslokalen. ‘We zijn al een hele tijd bezig met het aanpakken van de ventilatieproblematiek, maar de gemeente heeft het onderhoud aan de school jarenlang stilgelegd. Kinderen en leerkrachten klagen geregeld over hoofdpijn en de CO²-metingen zijn schrikbarend hoog!’, aldus een verantwoordelijke huisvesting.
3. Veel schoollokalen en gymzalen hebben een slechte akoestiek. 1 op 5 scholen ervaart geluidshinder vanuit aangrenzende ruimtes en veel nagalm. De spraakverstaanbaarheid verbeteren en het terugdringen van achtergrondlawaai vormen grote uitdagingen. ‘We hebben aanzienlijke problemen met akoestiek’, reageert een docent. ‘Er is gewoon te veel lawaai in de leslokalen en op de gangen. Ook in de gymzaal en de refter is vaak een hels kabaal te horen. Dat zit soms echt op de grens van het draaglijke.’
4. De lichtkwaliteit in onderwijsgebouwen laat vaak te wensen over waardoor schoolgebruikers hinder ondervinden op het vlak van visueel comfort. Bijna 1 op 5 scholen geeft aan dat er te weinig licht in de klaslokalen is, terwijl meer dan 30% last heeft van verblindend zonlicht. Een preventie-adviseur uit het onderzoek: ‘Het binnenmilieu in onze school is over het algemeen slecht. Enkele concrete tekortkomingen: klassen zonder ramen, klassen zonder individuele verlichting (gemeenschappelijke aan/uit-knop voor meerdere klassen), geen gordijnen,…’
5. Ook het zuinig gebruik van energie is vandaag één van de grootste pijnpunten in schoolgebouwen. Ruim 1 op 4 scholen geeft aan problemen te ondervinden met economisch energiegebruik. Door slechte isolatie en verouderde verlichting lopen de energiekosten sterk op. Een lid van een schoolbestuur gaat hier verder op in: ‘Onze gebouwen zijn in zeer slechte staat, zonder al te veel isolatie. Door een gebrek aan financiële middelen wachten we al 10 jaar op een degelijke verwarmingsinstallatie die energiezuinig is en goed te regelen.’
Het goede nieuws is dat ruim 2 op 3 scholen nog bouwplannen in het verschiet hebben, hoewel de praktijk uitwijst dat de financiering een erg heikel punt is. Het onderwijsveld wordt geconfronteerd met bezuinigingen en er zijn onvoldoende investeringsmiddelen om een optimale invulling te geven aan thema’s als energieverbruik, binnenklimaat, duurzaamheid en functionaliteit.
Uit de Gezonde Scholen-studie blijkt dan ook dat problemen op het vlak van het binnenklimaat vaak lokaal en fragmentarisch worden opgelost. Omwille van ontoereikend budget voor onderwijshuisvesting is er weinig sprake van een globale aanpak, een masterplan of een structurele oplossing voor het probleem: ‘Elke investering – die tegelijkertijd een financiële aderlating is – is eigenlijk oplapwerk aan gebouwen die afgedaan hebben. Als we goede schoolgebouwen willen, zal er toch fors moeten worden geïnvesteerd door de overheid.’
Dikke onvoldoende voor binnenklimaat scholen – Facilitair & Gebouwbeheer
Belangrijk om temperatuur op school in de gaten te houden – Dichtbij.nl
Klaslokaal vaak ongezond – De Telegraaf
Klimaat in klaslokalen in Benelux onder de maat: te warm of te koud – NRC
Dikke onvoldoende voor binnenklimaat scholen – Trouw
Meer budget nodig voor gezonde klaslokalen – de Architect
Slechte akoestiek is klacht nummer drie op scholen – NVVS
Binnenklimaat in scholen nog vaak ondermaats – Architectura.be
Gezonde Scholen-onderzoek legt pijnpunten in schoolgebouwen bloot – Stedebouw & architectuur
Vlaamse scholen in zomer vaak te warm, in winter te koud – De Morgen
Vlaamse scholen in zomer te warm en in winter te koud – De Standaard
Vlaamse scholen in de zomer vaak te warm en in de winter te koud – Het Belang van Limburg
